تنوع گلوتنین ها و رابطه آن ها با صفات کیفیت نانوایی در ارقام تجاری گندم و لاین های اینبرد نوترکیب حاصل از تلاقی ارقام زاگرس و نورستار

: امروزه بسیاری از برنامه¬های اصلاحی بر محتوای پروتئین دانه گندم با برجسته سازی خواص نان در جهت بهبود کیفیت نانوایی گندم¬های اصلاحی متمرکز شده است. در این پژوهش از 28 لاین اینبرد نوترکیب گندم حاصل از تلاقی ارقام زاگرس و نورستار و 10 رقم تجاری جهت تعیین امتیاز نانوایی و تعیین تنوع آللی و نیز بررسی رابطه آلل¬های hmw-gs با صفات نانوایی مهم استفاده شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس مولکولی بین ارقام تجاری و لاین¬های اینبرد نوترکیب از نظر الگوی نواری hmw-gs تفاوت معنی¬داری وجود نداشت ولی از نظر الگوی نواری کل پروتئین¬های ذخیره¬ای ارقام تجاری و لاین¬های اینبرد نوترکیب به دو گروه متمایز از هم تفکیک شدند. همچنین بر اساس این تجزیه تنوع ژنتیکی بین و درون گروهی قابل توجهی برای ارقام تجاری و لاین¬های اینبرد نوترکیب مشاهده شد. تجزیه خوشه¬ای براساس نوارهای hmw-gs هر چند منجر به تفکیک ارقام و لاین¬های اینبرد نوترکیب نشد ولی ژنوتیپ¬های دارای زیر واحد 1 از مکان ژنی glu-a1 را از ژنوتیپ¬های دارای زیر واحد¬های *2 و نول متمایز کرد. تجزیه¬ای خوشه-ای بر اساس کل پروتئین¬های ذخیره¬ای با موفقیت ارقام تجاری را از لاین¬های اینبرد نوترکیب جدا کرد و تجزیه به بردار¬های اصلی نیز منجر به تکرار همین نتیجه شد. بر اساس نتایج تجزیه رگرسیون چند گانه نیز زیر واحد 1 از مکان ژنی glu-a1 با صفات درصد پروتئین، حجم رسوب زلنی، میزان رسوب sds، شاخص گلوتن و میزان گلوتن ماکروپلیمری رابطه مثبت و با صفت میزان گلوتن مرطوب رابطه منفی نشان داد. آلل* 2 از مکان ژنی فوق با صفات وزن دانه و حجم رسوب زلنی رابطه مثبت و با ویژگی درصد رطوبت دانه ارتباط منفی نشان داد. آلل نول نیز از همان مکان ژنی با درصد پروتئین به شکل منفی و با وزن دانه به شکل مثبت دارای رابطه بود. آلل 12+2 از مکان ژنی 1glu-d با حجم نان رابطه منفی و با میزان گلوتن ماکروپلیمری رابطه مثبت نشان داد.